Yıllık İzin

Ülkemizde halihazırda sanayileşme ve var olan işgücü arzı dengelenemediği için birçok işçi yasal hakları ödenmeden mağdur edilmektedir. Bu sebeple yeni yapılan iş kanunu kapsamında tanınan hakların öğretilmesi önemlidir.

4857s. İş kanunu ile işçi-işveren ilişkisi ayrıntıları ile düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile önemli değişiklikler yapılmış ve uygulamaya konulmuştur. Gerek talebin zamanında yapılması ve talebin ne olduğunun tespiti büyük önem taşımaktadır. 

Yıllık İzin; oldukça ayrıntılı ve uyuşmazlıklarda sık sık karşılaşılan bir alacak kalemidir. İlgili yazımızla sizleri fazla detaya girmeden bilgilendirmeye çalışacağız. Buna göre yıllık izin; bir işçinin bir işyerinde 1 yıl çalışmasının ardından anayasal hak olarak kendisine tanınan dinlenebilmesi için belirli bir süre işe gitmeden ücrete hak kazanması olarak ifade edilebilir. Böylece işçinin hem mental hem de fiziksel açıdan yorgunluğunu atmasını sağlamayı amaçlamaktadır.  

Buna göre deneme süresi dahil işe giriş tarihinden itibaren  1 takvim yılını dolduran işçi yıllık izne hak kazanır. 

Bir işyerinde çalışmakta olan işçilerin belirli bir süre aynı işyerinde çalışmaları sonrası elde edecekleri yıllık izin hakları mevcuttur. Özel koşullar saklı kalmak kaydıyla (mevsimlik işçiler için ve basın iş kanuna tabi çalışanlar ile Deniz İş Kanuna tabi çalışanlar hariç) 1 yıldan az süreyle çalışan işçilerin yıllık ücretli izin hakları bulunmamaktadır.

Hemen belirtilmelidir ki; aşağıda gösterilen yıllık izin süreleri, kanun tarafından öngörülen azami sürelerdir, işveren bu sürelerin üstünde çalışanlarına izin vermesi mümkündür.

Kıdeme Bağlı Yıllık İzin süreleri;  1-5 yıla kadar 14 gün, 5-15 yıla kadar 20 gün, 15 yıl ve üstü kıdeme sahip çalışanlar 26 gün izin kullanmaya hak kazanır. Ancak önemle belirtmek gerekir ki; bu süre işçinin aynı işyerinde çalışmakta olduğu yıllık kıdem süresine ve yaş durumunda göre değişmektedir.

Çalışma süreleri ne kadar olursa olsun, yıllık ücretli izin almaya hak kazanan on sekiz (18) ve daha küçük yaştaki işçiler ile elli (50) ve daha yukarı yaşta çalışan işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi (20) günden az olamaz.

Yıllık İzinler Bölünebilir mi – Devam Eden Yıllara Devredilebilir mi

Uygulamada sıkça karşılaştığımız sorunlardan birisidir. Hemen belirtelim ki yıllık izinlerin o yıl içerisinde kullandırılması esastır. Lakin kanun koyucu çeşitli sebeplerle kullanılamayan yıllık izni anayasal hak olması sebebi ile herhangi bir zaman aşımı sınırı ile talebe bağlamamıştır. (Fesih ile birlikte  01.07.2012 tarihi sonrası olanlar için  yıllı zaman aşımı uyguanır.) Yine bu yıllık izinlere tekabül eden ücretler işçiye iş ilişkisi sona ermeden peşinen ödenip çalışması istenemez. Ödeme varsa başkaca alacak kalemlerine mahsup edilir. ( güncel Yargıtay kararı 2020 )

Söz konusu yıllık izin 10 günü bütün olarak kullandırılmak kaydı ile kalan kısmı bölümlere ayrılabilir ve parça parça kullanılmasında bir engel yoktur. İşçinin yıllık izinin bir kısmını kullanıp diğer kısmı için ücret talep etmesi söz konusu olamaz. 

Hemen belirtelim ki yıllık izinlerin kullandırılmaması işçi lehine haklı bir fesih nedeni oluşturur. Yıllık iznin ne zaman kullanılacağı işveren tarafından belirlenir ancak iyi niyet kuralı bakidir. Diğer yandan işveren çalışanın iznini hak ettiği tarihten, bir sonraki hak ediş tarihine kadar kullandırması gerekir.

İş Kanununun 24. maddesi, işçinin iş sözleşmesini haklı nedenle fesih edebileceği gerekçeleri göstermiştir. Çalışanın yıllık ücretli iznini hak ediş tarihinden itibaren, yeni hak ediş tarihine kadar kullandırmayan işverenin bu davranışı, Ahlak ve İyi niyet kurallarına uymayan davranışlar kapsamına girmektedir. Yargıtayın da bu doğrultuda birçok kararı mevcuttur.

Konunun teferruatı ve iş kanunu açıklayan birçok mevzuat ve yönetmelik bulunması nedeni ile başka yazılarımızda daha fazla ayrıntı paylaşacağız. Lütfen bu yazıdan yola çıkarak hukuki işlem tesis etmeyiniz ve Mevzuatın devamlı değişiklik gözettiğini bilerek bir uzmana danışıp hareket ediniz.

Av. Batuhan BATTAL

İlginizi çekebilir. …. Tıklayınız.