Yıllık İzin Özel Düzenlemeler ve Bilinmesi Gerekenler

Hukuk devleti olmanın temel şartı insan ilişkilerini etkileyen her alanda en ufak boşluk bırakmadan düzenleme(ler) ortaya koymayı gerektirmektedir. Bu sebepledir ki bir kanunu açıklayan başka özel kanun ve alt düzenlemeler ( yönetmelik, tüzük, yönerge vb. ) olabilmektedir. Bu yazımızla birlikte yıllık izin ile alakalı belki de kıyıda köşede kaldığı düşünülen ancak bilinmesi gereken düzenlemelerden bahsedeceğiz.

İzin kullanmak isteyen çalışanlar, yıllık ücretli izinlerini mutlaka işyerinin olduğu şehirde geçirmek zorunda değildir hatta birçok işçinin tercihi bulunduğu şehirden ayrılarak tatilini değerlendirmek şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bahsi geçen durumda; , gidiş ve dönüşlerini belgelemeleri şartı ile yoldaki süreleri işveren 4 güne kadar ücretsiz yol izni vermesi gerekmektedir. 

Ancak iyi niyet kuralı gereği işçi bu dört (4) günlük ücretsiz yol izninin hakkı olan yıllık izin süresinin tamamında dikkate alınması gerekmektedir. Aksi durumda yani, izin sürelerinin parça parça kullanılması halinde her izin süresi için ayrı bir yol hakkı doğacaktır ki bu da düzenleme ile bağdaşmaz. Başka bir değişle, dört günlük ücretsiz yol izninin bütün yıllık ücretli izin süresinin tamamı açısından değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bazı Hallerde İşçiler Zorunlu Olarak İzne Ayrılması gerekir veyahut izinli kabul edilirler ve bu izin sırasında ücrete hak kazanabilmeleri mümkündür. İşte bunlara örnek olarak;

1.    İşçinin uğradığı kaza veya tutulduğu hastalıktan ötürü işine gidemediği günler,

2.    Kadın işçilerin doğumdan önce ve sonra çalıştırılmadıkları günler,

3.    İşçinin muvazzaf askerlik hizmeti dışında manevra veya herhangi bir kanundan dolayı ödevlendirilmesi sırasında işine gidemediği günler, (Bu sürenin yılda 90 günden fazlası sayılmaz.)

4.    Çalışmakta olduğu işyerinde zorlayıcı sebepler yüzünden işin aralıksız bir haftadan çok tatil edilmesi sonucu olarak işçinin çalışmadan geçirdiği zamanın 15 (on beş) günü, (işçinin yeniden işe başlaması şartıyla),

5.    Hafta tatili, ulusal bayram, genel tatil günleri,

6.    Röntgen muayenehanelerinde çalışanlara pazardan başka verilmesi gereken yarım günlük izinler,

7.    İşçilerin arabuluculuk toplantılarına katılmaları, hakem kurullarında bulunmaları, bu kurullarda işçi temsilciliği görevlerini yapmaları, çalışma hayatı ile ilgili mevzuata göre kurulan meclis, kurul, komisyon ve toplantılara yahut işçilik konuları ile ilgili uluslararası kuruluşların konferans, kongre veya kurullarına işçi veya sendika temsilcisi olarak katılması sebebiyle işlerine devam edemedikleri günler,

8.    İşçilerin evlenmelerinde üç güne kadar, ana veya babalarının, eşlerinin, kardeş veya çocuklarının ölümünde üç güne kadar verilecek izinler,

9.    Kısa çalışma süreleri,

çalışılmış gibi sayılan hallerdir.

Bilinmesi gereken bazı istisnalar, 

1.    Çalışanların hak etmiş oldukları yıllık ücretli izin sürelerinin hesaplanmasında resmi tatiller ve hafta tatilleri genel tatil kapsamında sayıldığından işçinin yıllık izin sürelerinin hesaplanması sırasında genel tatil günleri izin hesabına katılmaz.

2.    Pazar günleri hafta tatili olduğundan izin hesabında dikkate alınmaması gerekir. Eğer cumartesi günü ilgili işyeri çalışmıyorsa söz konusu sürede yıllık izinden sayılmaz.

3.    İşverenin işçisini işten çıkarması durumda ihbar süresi içerisinde işverenin yıllık izin vererek ihbar süresini kullandırması 59.m kapsamında yasaklanmıştır. Başka bir değişle işçi kendisi işten ayrılmak istediğini iletmediği sürece yıllık izinin ihbar süresi içerisinde kullandırılması mümkün değildir.

4.    İşçilerin yıllık izin sürelerinde başka bir işte çalışması yasaktır. Yıllık ücretli iznini kullanmakta olan işçinin izin süresi içinde ücret karşılığı bir işte çalıştığı anlaşılırsa, bu izin süresi içinde kendisine ödenen ücret işveren tarafından geri alınabilir.

5.     Yıllık izin hakkı Anayasa’mızın vermiş olduğu bir hak olup işçi kendi arzusu ile bu hakkından vazgeçemez. Aynı şekilde işveren de bu hakkın kullanımına engel olamaz. İşçi yıllık izne çıkmak istemiyorsa dürüstlük kuralına aykırı olmamak kaydı ile işveren işçisine belirli tarihlerde insiyatif kullanarak yıllık ücretli izne çıkarabilir.

6.    Ücretsiz izin, kanunen öngörülen çerçeveler içerisinde kullandırılabilir, işçinin rızasının alınması esastır.   İşçinin rızası olmadan işveren tarafından işçinin zorla ücretsiz izne çıkarılmaya çalışılması işçinin haklı fesih hakkını kullanma imkanı sağlayacaktır.

7.    Kadın işçinin ücretsiz doğum izni kullanması yasal bir haktır.

8.    İşçinin rızası ile yarım günlük çalışma yıllık izin süresinden sayılabilir.

9.    Yıllık izin sırasında rapor alan işçinin raporlu olduğu günler yıllık izinden sayılmayacaktır. Yıllık izin süresinde raporlu olunan günler yıllık izinden sayılmayacak ve işverence ileride bir tarihte kullanılmasına müsaade edilecektir.

10.     İşe iade davasının kazanılması ile birlikte 4 aya kadar boşta geçen süre için ücret ödemesi ve yasal haklardan istifade edilebilmesi öngörülmüştür. Dolayısıyla bahsi geçen süre ile işçi yıllık izne hak kazanıyorsa bu iznin kullandırılması gerekmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki; İşçinin işe iade davasını kazanması ve işyerine başvurusunu yapmasına rağmen yasal bir aylık işe başlatma süresi içerisinde işe başlatılmaması durumunda işe başlatmama anı fesih anı olarak kabul edilecek ve yıllık izin alacağı bu tarihte muaccel olacaktır. İşçi eğer işe başlatılacak olursa, yıllık izin için ücret istemesi mümkün değildir. Bu iznin bilahare kullandırılması gerekecektir.

11.    Kısmı süreli çalışan ve çağrı üzerine işe gelen çalışanlar, tam süreli çalışan işçiler gibi değerlendirilir. Kanunen bir ayrım gözetilmemiştir. 

Yukarıda yapmış olduğumuz, açıklamalarımıza ek maden işçileri, basın işçileri, Radyoloji alanında çalışan sağlık çalışanları ve deniz işçileri bakımından farklılık bulunmaktadır. Genel düzenlemeler dikkate alınarak hukuki işlem tesis edilmesi önerilmez. Mutlaka bir profesyonele danışınız.     

Av. Batuhan BATTAL

Dikkatinizi çekebilir. … tıklayınız.